Nie ma uzasadnienia popularne przekonanie, że radcowie prawni zajmują się tylko obsługą firm. Drzwi kancelarii radcowskich są otwarte dla klientów indywidualnych. Mogą oni uzyskać tam poradę w ramach jednorazowej konsultacji, zlecić przygotowanie lub weryfikację umowy, dowiedzieć się, jak bronić swoich racji. Radca prawny może też reprezentować klientów przed sądami wszystkich instancji – także w postępowaniu karnym.
Radca prawny czy adwokat? Jakie są między nimi różnice?
Rzeczywiście, gdy kilkadziesiąt lat temu wykształcił się zawód radcy prawnego, powiązany był on wyłącznie z prowadzeniem spraw przedsiębiorstw państwowych. Jednak w latach 90. przepisy się zmieniły i poszerzył się zakres, w którym radcowie mogą podejmować działania.
Dziś prowadzą sprawy przedsiębiorców i klientów indywidualnych. Udzielają porad, sporządzają pisma procesowe, reprezentują klientów przed organami i sądami. Jeszcze kilka lat temu nie mieli prawa do występowania przed sądami karnymi, ale i to się zmieniło. Dziś mogą podejmować na rzecz klientów dokładnie te same czynności, co adwokaci.
Klienci mogą powierzyć swoją sprawę radcy prawnemu oraz mieć pewność, że zostaną prawidłowo potraktowani. Nad jakością usług świadczonych przez radców prawnych czuwa samorząd zawodowy. Radcowie posiadają też obowiązkowe ubezpieczenie OC, z którego wypłacane są odszkodowania dla klientów, którym radca prawny wyrządzi szkodę w następstwie wykonywania czynności zawodowych.
Wzajemne zaufanie podstawą współpracy
Przy wyborze prawnika nie trzeba więc brać pod uwagę zakresu uprawnień radców prawnych i adwokatów, gdyż są one takie same. Klient powinien natomiast sprawdzić, czy kancelaria, z którą chciałby się skontaktować, specjalizuje się w określonej tematyce czy też przyjmuje wszystkie sprawy.
Po pierwszym spotkaniu z prawnikiem klient ma z kolei czas, by przeanalizować, czy jest w stanie zbudować z nim relację opartą na zaufaniu.
Jeśli już w trakcie pierwszej rozmowy nie czuł się swobodnie albo miał wrażenie, że prawnik mało poważnie traktuje jego sprawę, warto przenieść się do innej kancelarii. Klient ma do tego prawo także w sytuacji, gdy prawnik złożył już pozew do sądu albo podjął inne działania procesowe. Utrata zaufania do adwokata stanowi podstawę wypowiedzenia pełnomocnictwa.
Polacy nie korzystają z usług prawników, bo uważają, że „nie mają potrzeby”
Konsultację prawną Polacy traktują jako ostateczność. Krajowa Rada Radców Prawnych przeprowadziła w 2020 roku badanie, w którym Polaków zapytano między innymi o to, czy w ostatnich latach skontaktowali się z prawnikiem.
Tylko 18,2% udzieliło odpowiedzi twierdzącej. Mało. To prawda, ale to i tak postęp w stosunku do wcześniejszej edycji badania. W 2010 r. tylko 14% badanych wybrało taką odpowiedź. Najczęstszą przyczyną wyjaśniającą ten tan rzeczy był, w obu edycjach badania, „brak takiej potrzeby”.
Jeśli Polak już idzie do prawnika, to z jaką sprawą? Wyniki z obu edycji badania powtarzają się. Najczęściej i obecnie, i 10 lat temu, wskazywano potrzebę pomocy w postępowaniu cywilnym lub karnym (odpowiednio 46% i 41%), porady – 46% w 2020 r. i 41% w 2010 r., a na trzecim miejscu opinie – obecnie 8,1%, 10 lat temu 14% wskazań.
Radca prawny pomoże uniknąć kosztownych błędów
Żadna sprawa nie jest zbyt banalna, by przedyskutować ją z prawnikiem. Wielu niekorzystnym sytuacjom można zaradzić, jeśli podejmie się kroki wcześniej, gdy pojawiają się pierwsze symptomy problemów.
Niestety, wielu ludzi uznaje, że w obliczu trudności poczekają, aż sprawa sama się rozwiąże – ale gdy w grę wchodzi prawo, tak się nie dzieje. Przychodzą oni do prawnika dopiero, gdy sprawa może być rozstrzygnięta tylko przed sądem lub gdy zostaną pozwani i muszą się bronić.
Tymczasem w wielu sytuacjach można było zakończyć spór znacznie wcześniej, poprzez zawarcie umowy z drugą stroną lub jakieś inne zabezpieczenie swoich interesów.
Z jakimi sprawami zgłosić się do radcy prawnego?
Do radcy prawnego można udać się z konkretnym pytaniem na jednorazową konsultację. Może ona dotyczyć na przykład prawa spadkowego. Na przykład gdy klient należy do grona spadkobierców ustawowych, ale zmarły był dłużnikiem i klient nie wie, czy warto przyjąć spadek. Radca wyjaśni mu, jakie są konsekwencje przyjęcia takiego spadku i czy nie lepiej go od razu odrzucić.
Klient może też skonsultować z radcą treść umowy przedwstępnej lub nawet ostatecznej umowy przeniesienia własności nieruchomości, która ma zostać zawarta w formie aktu notarialnego. Jeśli klient kupuje mieszkanie na rynku pierwotnym, to takie umowy sporządzają prawnicy dewelopera. Wiedzą, jakie postanowienia zawrzeć, by najlepiej zabezpieczyć interesy firmy.
W umowie mogą się znaleźć zastrzeżenia, które utrudnią klientowi dochodzenie swoich racji, gdy ujawniona zostanie wada w budynku lub po pewnym czasie użytkowania mieszkania klient zorientuje się, że niektóre jego parametry odbiegają od tego, co deweloper obiecywał w swoich folderach reklamowych.
Warto też skonsultować umowy, które przedkłada agent nieruchomości. Powszechną praktyką jest, że reprezentuje on obie strony transakcji, więc w umowie znajdują się postanowienia, które mają zadowolić i kupującego, i sprzedającego. W pewnych obszarach trudno jednak pogodzić ich interesy, więc warto przeanalizować dokument pod kątem swoich praw i obowiązków.
Radca prawny oferuje pełny zakres usług – sporządzanie umów, konsultacje, reprezentacja w sądzie
Radca prawny sporządza także umowy i konstruuje różne dokumenty. Można poprosić go o przygotowanie umowy najmu, dzierżawy, pożyczki i wielu innych.
Niekiedy czas trwania umowy określony jest na wiele lat (np. umowa dzierżawy może zostać zawarta na maksymalnie 30 lat). Trzeba tak konstruować kontrakt, by upływ czasu nie powodował, że stanie się on niekorzystny. Należy przewidzieć zmianę stosunków gospodarczych oraz zawrzeć możliwość aneksowania umów w razie zaistnienia określonych okoliczności.
We wspomnianej już umowie dzierżawy warto na przykład umieścić klauzulę waloryzacyjną. W jej braku czynsz płacony przez dzierżawcę przestanie odpowiadać stawkom rynkowym.
Warto też konsultować z radcą prawnym sprawę z udziałem ubezpieczyciela. Firmy ubezpieczeniowe zaniżają wysokość odszkodowania, jakie są gotowe wypłacić poszkodowanym. Profesjonalny prawnik jest w stanie wyegzekwować znacznie wyższe wynagrodzenie.
Zgodnie z życzeniem klienta skieruje sprawę do sądu lub podejmie działania, by podnieć kwotę odszkodowania i ewentualnego zadośćuczynienia w postępowaniu pozasądowym.
Radcowie prawni mogą reprezentować klientów przed sądami wszystkich instancji oraz wszystkimi urzędami. Kilka lat temu zostali dopuszczeni do udziału w sprawach karnych, mają także prawo do widzeń z klientem w areszcie.
Radcowie mogą reprezentować klientów w sprawach m.in.:
- z zakresu prawa rodzinnego (rozwód, ustanowienie opieki nad dziećmi, podział majątku),
- z zakresu prawa pracy (ustalenie istnienia stosunku pracy, zaległe wynagrodzenie, mobbing, wypadek w miejscu pracy),
- z zakresu prawa karnego – począwszy od postępowania przygotowawczego, które obejmuje uczestnictwo wraz z podejrzanym w przesłuchaniu, w postawieniu zarzutów w Prokuraturze/na Policji, poprzez zastępstwo procesowe przed sądami we wszystkich instancjach sądowych,
- o wykroczenia – podczas czynności wyjaśniających przeprowadzanych przez Policję lub inny organ oraz na etapie sądowym, w tym w ramach postępowania zwyczajnego, przyspieszonego czy nakazowego.