W ostatni dzień sierpnia 2025 roku gdańska Sala BHP stała się miejscem szczególnego spotkania z historią. To właśnie tutaj, w pomieszczeniu naznaczonym piętnem przełomowych wydarzeń sprzed 45 lat, odbyła się ceremonia uhonorowania działaczy opozycji antykomunistycznej. 28 osób otrzymało Krzyże Wolności i Solidarności z rąk dr. hab. Karola Polejowskiego, zastępcy prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, który reprezentował prezydenta Karola Nawrockiego.
Symbolika miejsca i momentu
Wybór lokalizacji nie był przypadkowy. Historyczna Sala BHP to świadek narodzin ruchu, który odmienił oblicze nie tylko Polski, ale całej Europy Środkowo-Wschodniej. W sierpniu 1980 roku podpisane tutaj porozumienia otworzyły drogę do powstania Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. Dr hab. Karol Polejowski w swoim wystąpieniu nawiązał do tej symboliki, przypominając zebranym o cenie, jaką płacili ludzie walczący z komunistycznym systemem. Podkreślił również nierozerwalny związek między solidarnością a wolnością, który stał się fundamentem polskich przemian ustrojowych.
Misja zachowania pamięci
Instytut Pamięci Narodowej konsekwentnie realizuje zadanie odkrywania i przypominania losów tych, którzy często pozostawali w cieniu wielkich nazwisk. Jak zaznaczył dr hab. Polejowski, szczególnie ważne jest docenianie zasług szeregowych działaczy „Solidarności” oraz wszystkich, którzy zaangażowali się w walkę z komunizmem. Uroczystość współprowadził dr Marek Szymaniak, kierujący gdańskim oddziałem IPN, a wśród gości znalazł się Krzysztof Dośla, przewodniczący regionalnych struktur NSZZ „Solidarność” w Gdańsku.
Odznaczeni bohaterowie walki o wolność
Grono 23 osób, które odebrały odznaczenia osobiście, reprezentuje różne środowiska i pokolenia opozycjonistów. Wśród uhonorowanych znaleźli się: Roman Zygmunt Czepiel, Iwona Czyżewska, Krzysztof Dudkowski, Tadeusz Gajewski, Zbigniew Gordon, Piotr Tadeusz Kałużyński, Ryszard Kamiński, Mieczysław Jerzy Kloskowski, Małgorzata Maria Kuźma, Grzegorz Kuźmiszyn, Jan Marian Matacz, Stanisław Mazurek, Zdzisław Niewiadomski, Wojciech Wiesław Olejniczak, Zbigniew Albin Przytarski, Marian Mirosław Sadowski, Józef Siciński, Roman Jan Stegart, Wiesław Piotr Stolarczyk, Elżbieta Danuta Szałankiewicz, Czesław Szweda, Zbigniew Brunon Szymański oraz Bogdan Stanisław Wojcicki.
Pamięć o tych, którzy odeszli
Szczególnym momentem ceremonii było pośmiertne uhonorowanie pięciu działaczy, którzy nie doczekali tej chwili. Krzyże Wolności i Solidarności otrzymali zmarli: ksiądz Tadeusz Kazimierz Kurach, Stanisław Lekent, Jan Władysław Murawka, Wiesław Urbaniak oraz Henryk Wojnowski. Ich odznaczenia odebrali bliscy, co nadało ceremonii szczególnie wzruszający charakter.
Tradycja i współczesność w jednym odznaczeniu
Krzyż Wolności i Solidarności nawiązuje do tradycji przedwojennych Krzyży i Medali Niepodległości, łącząc historyczną ciągłość z uznaniem dla współczesnych bohaterów. Odznaczenie przyznawane przez prezydenta RP wyróżnia osoby, które w okresie od 1956 do 1989 roku angażowały się w działalność na rzecz niepodległości i suwerenności Polski oraz obrony praw człowieka w realiach PRL-u.
Artystyczne dopełnienie uroczystości
Oficjalną część ceremonii zamknęły wystąpienia artystyczne w wykonaniu Mateusza Wiśniewskiego i Kacpra Kasprzaka. Ten kulturalny akcent pozwolił uczestnikom na chwilę refleksji nad znaczeniem uhonorowanych postaw i ich miejscem w polskiej tradycji niepodległościowej.